TIn nổi bật TIn nổi bật

Đây không chỉ là một cuộc tổng khởi nghĩa thành công, mà còn là một mốc vàng son, một trang sử hào hùng kết tinh ý chí độc lập, tinh thần quật cường và sức mạnh đại đoàn kết của toàn dân tộc. Dù tám thập kỷ đã trôi qua, những giá trị mà Cách mạng Tháng Tám để lại vẫn còn nguyên vẹn, không chỉ soi đường cho sự nghiệp bảo vệ và xây dựng Tổ quốc mà còn là nguồn cảm hứng bất tận cho các dân tộc bị áp bức trên toàn thế giới và là những bài học kinh nghiệm sâu sắc cho thời đại ngày nay.

Bối cảnh lịch sử và cuộc vùng dậy thần tốc

Để hiểu hết tầm vóc vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám, chúng ta cần nhìn lại bối cảnh bi thương của đất nước vào những năm đầu thập niên 40 của thế kỷ 20. Gần một thế kỷ, dân tộc ta oằn mình dưới ách thống trị tàn bạo của thực dân Pháp, bị tước đoạt mọi quyền tự do, bị bóc lột đến tận xương tủy.

Chưa dừng lại ở đó, từ năm 1940, phát xít Nhật tiến vào Đông Dương, nhân dân ta phải chịu cảnh "một cổ hai tròng" áp bức. Sự thống trị tàn bạo của liên quân Nhật - Pháp đã đẩy dân tộc ta đến bờ vực của sự diệt vong. Hậu quả đau thương nhất chính là nạn đói khủng khiếp năm Ất Dậu 1945, đã cướp đi sinh mạng của khoảng hai triệu đồng bào ta, một vết sẹo không bao giờ lành trong lịch sử dân tộc.

Trong đêm dài nô lệ, ngọn lửa yêu nước và ý chí đấu tranh giành độc lập chưa bao giờ tắt. Theo quy luật tất yếu của lịch sử "có áp bức, có đấu tranh", các phong trào yêu nước liên tiếp nổ ra nhưng đều bị dìm trong biển máu. Giữa bối cảnh đó, Đảng Cộng sản Đông Dương, dù mới 15 năm tuổi, đã kiên trì, bền bỉ xây dựng lực lượng, giác ngộ quần chúng và chuẩn bị cho một cuộc cách mạng "long trời lở đất".

Cơ hội lịch sử đã đến vào tháng 8 năm 1945. Trên thế giới, Chiến tranh thế giới thứ hai bước vào hồi kết với sự thất bại của phe phát xít. Ngày 9.8.1945, Liên Xô tấn công đội quân Quan Đông của Nhật ở Mãn Châu, đẩy phát xít Nhật đến bờ vực sụp đổ hoàn toàn. Chớp lấy thời cơ "ngàn năm có một" này, Đảng ta đã phát động Tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong cả nước.

Cuộc cách mạng nổ ra từ ngày 14.8 và nhanh chóng lan rộng như một cơn bão táp. Ngày 19.8.1945, dưới sự lãnh đạo của Đảng, hàng chục vạn người dân Hà Nội đã xuống đường, với khí thế sục sôi, chiếm lấy các cơ quan đầu não của địch, giành thắng lợi rực rỡ.

Thắng lợi tại Thủ đô đã tạo ra một làn sóng mạnh mẽ, cổ vũ các địa phương trong cả nước đồng loạt nổi dậy. Chỉ trong vòng nửa tháng, từ ngày 14 đến ngày 28 tháng 8, cuộc Tổng khởi nghĩa đã thành công trên phạm vi toàn quốc.

Từ Lạng Sơn đến mũi Cà Mau, từ các thành phố lớn như Hà Nội, Huế, Sài Gòn cho đến những vùng nông thôn xa xôi, chính quyền đã về tay nhân dân. Đây là một cuộc cách mạng thần tốc, một minh chứng hùng hồn cho tinh thần "đem sức ta mà tự giải phóng cho ta" như lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ngày 2.9.1945, tại Quảng trường Ba Đình lịch sử, trước cuộc mít tinh của gần một triệu đồng bào, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, trịnh trọng tuyên bố trước toàn thế giới: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời.

Mở ra kỷ nguyên mới cho dân tộc việt nam

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám không chỉ là một chiến công quân sự hay chính trị đơn thuần; nó đã tạo ra một bước nhảy vọt vĩ đại, mở ra một kỷ nguyên hoàn toàn mới trong lịch sử dân tộc: kỷ nguyên độc lập, tự do gắn liền với chủ nghĩa xã hội.

Giá trị to lớn và cơ bản nhất mà Cách mạng Tháng Tám mang lại chính là nền độc lập cho Tổ quốc và quyền tự do cho nhân dân. Suốt gần một thế kỷ, khái niệm "tự do" là một thứ xa xỉ, một ước mơ cháy bỏng của bao thế hệ. Nhân dân ta từ thân phận nô lệ, bị coi rẻ, đã vùng lên trở thành người làm chủ thực sự của đất nước, làm chủ vận mệnh của chính mình.

Sự kiện này đã đập tan xiềng xích gần 100 năm của chủ nghĩa thực dân Pháp, xóa bỏ ách thống trị của phát xít Nhật trong 5 năm, đồng thời lật nhào ngai vàng phong kiến đã tồn tại hàng nghìn năm. Một chế độ thuộc địa nửa phong kiến lỗi thời, phản động đã bị chấm dứt vĩnh viễn, nhường chỗ cho một chế độ dân chủ nhân dân tiến bộ.

Sự ra đời của Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa - nhà nước công nông đầu tiên ở Đông Nam Á - là thành quả vĩ đại nhất. Lần đầu tiên trong lịch sử, giai cấp công nhân và nhân dân lao động đã giành được chính quyền trên cả nước. Đảng ta từ một Đảng hoạt động bí mật đã trở thành một Đảng cầm quyền.

Vận mệnh lịch sử của dân tộc Việt Nam đã sang trang. Chính từ sức mạnh của bước ngoặt này, dân tộc ta đã có đủ tinh thần và lực lượng để viết tiếp những trang sử vàng trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, bảo vệ vững chắc nền độc lập và thống nhất non sông.

Cách mạng Tháng Tám là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh vô địch của khối đại đoàn kết toàn dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng. Cuộc nổi dậy giành chính quyền không chỉ có lực lượng công nhân và nông dân, mà là sự hợp lực của tất cả các giai cấp, tầng lớp trong xã hội. Các nhà tư sản dân tộc, tiểu thương, trí thức, học sinh, sinh viên, các tôn giáo, các dân tộc anh em, các đảng phái yêu nước đều được tập hợp và đoàn kết trong Mặt trận Việt Minh.

Cái tên "Việt Minh" (Việt Nam Độc lập Đồng minh) đã có sức hiệu triệu mãnh liệt, khơi dậy tinh thần dân tộc, lòng yêu nước của triệu triệu con người. Cuộc nổi dậy đồng loạt với "khí thế cuồn cuộn như triều dâng" trên khắp mọi miền đất nước chính là sự biểu dương sức mạnh của một dân tộc dạn dày trong đấu tranh, có một nền văn hóa lâu đời với hạt nhân là tinh thần cộng đồng.

Chính ý chí độc lập, tự cường, không bao giờ chịu khuất phục đã được hun đúc qua hàng nghìn năm lịch sử và bùng lên mạnh mẽ vào tháng 8 năm 1945. Tinh thần và khí thế ấy đã trở thành động lực vô song, tạo nên sức mạnh tổng hợp giúp dân tộc ta vượt qua mọi thử thách, đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.

Tiếng vang vượt ra ngoài biên giới

Tầm vóc của Cách mạng Tháng Tám không chỉ giới hạn trong phạm vi quốc gia. Thắng lợi này còn mang một ý nghĩa quốc tế sâu sắc, có tác động to lớn đến phong trào cách mạng thế giới. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định, “Cách mạng Tháng Tám thắng lợi đã làm cho chúng ta trở thành một bộ phận trong đại gia đình dân chủ thế giới”.

Vào thời điểm năm 1945, phần lớn các dân tộc châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh vẫn đang quằn quại dưới ách thống trị của chủ nghĩa thực dân. Thắng lợi của Việt Nam đã giáng một đòn chí mạng vào hệ thống thuộc địa của chủ nghĩa đế quốc, phá vỡ một trong những mắt xích yếu nhất của nó. Quan trọng hơn, nó đã mở đầu cho một quá trình tan rã không thể cứu vãn của chủ nghĩa thực dân cũ trên phạm vi toàn cầu.

Cách mạng Tháng Tám đã trở thành một tấm gương sáng, một ngọn đuốc soi đường cho các dân tộc bị áp bức. Nó chứng minh một chân lý rằng, một dân tộc dù nhỏ yếu nhưng nếu đoàn kết đấu tranh dưới một sự lãnh đạo đúng đắn, biết chớp thời cơ thì hoàn toàn có thể đánh bại những đế quốc sừng sỏ để giành lại độc lập, tự do.

Thành công của Việt Nam đã truyền đi một thông điệp mạnh mẽ, một "tiếng thét xung trận", giúp các dân tộc thuộc địa nhận thức được sức mạnh của chính mình và vững tin vào con đường đấu tranh tự giải phóng. Nhà sử học Na Uy, Tiến sĩ Stein Tonesson, đã khẳng định rằng trong tất cả các cuộc cách mạng, cách mạng Việt Nam "nổi lên như là một trong những cuộc có sức sống và làm đảo lộn nhiều nhất".

Tương tự, nhà nghiên cứu người Pháp Alain Ruscio nhấn mạnh, thắng lợi của Việt Nam đã có "ảnh hưởng rất lớn" và trở thành "biểu tượng của quá trình đấu tranh giành độc lập" cho các nước thuộc địa, đặc biệt là ở châu Phi.

Cách mạng Tháng Tám còn là một thắng lợi của chủ nghĩa Mác - Lênin, được vận dụng một cách sáng tạo vào điều kiện cụ thể của một nước thuộc địa nửa phong kiến. Thắng lợi này đã góp phần bổ sung vào kho tàng lý luận cách mạng thế giới những kinh nghiệm hết sức quý báu.

Thứ nhất, đó là bài học về việc đặt vấn đề dân tộc lên trên vấn đề giai cấp. Ở một nước thuộc địa, mâu thuẫn chủ yếu và bao trùm là mâu thuẫn giữa toàn thể dân tộc với đế quốc xâm lược và tay sai. Do đó, phải ưu tiên giải quyết vấn đề giải phóng dân tộc trước. Giải phóng dân tộc thành công sẽ tạo tiền đề vững chắc để giải quyết vấn đề giai cấp. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ: “...Nếu không giải quyết được vấn đề giải phóng dân tộc, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia dân tộc còn chịu mãi Kiếp ngựa trâu, mà quyền lợi giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”. Đây là một điểm sáng tạo khác biệt so với mô hình cách mạng ở các nước tư bản phương Tây.

Thứ hai, đó là minh chứng về khả năng thành công của cách mạng thuộc địa. Trước đây, lý luận cách mạng thường cho rằng cách mạng ở thuộc địa phụ thuộc và chỉ có thể thắng lợi sau khi cách mạng vô sản ở "chính quốc" thành công. Tuy nhiên, với tinh thần chủ động, tự lực tự cường "đem sức ta mà giải phóng cho ta", nhân dân Việt Nam đã không thụ động chờ đợi mà đã tự mình đứng lên giành thắng lợi. Điều này chứng tỏ rằng, cách mạng ở thuộc địa hoàn toàn có thể nổ ra và thành công trước cách mạng ở chính quốc, thậm chí còn có tác động ngược trở lại, thúc đẩy phong trào đấu tranh ở chính quốc.

Thắng lợi này đã khiến cả thế giới phải kinh ngạc và khâm phục. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết đầy tự hào: “Chẳng những giai cấp lao động và nhân dân Việt Nam ta có thể tự hào, mà giai cấp lao động và những dân tộc bị áp bức nơi khác cũng có thể tự hào rằng: Lần này là lần đầu tiên trong lịch sử cách mạng của các dân tộc thuộc địa và nửa thuộc địa, một Đảng mới 15 tuổi đã Lãnh đạo cách mạng thành công, đã nắm chính quyền trong toàn quốc”.

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 mãi mãi là một mốc son chói lọi trong lịch sử dân tộc. Đó không chỉ là cuộc cách mạng đã mang lại độc lập, tự do cho đất nước, mà còn là một di sản bất diệt về tinh thần tự lực, tự cường, về sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân, về nghệ thuật lãnh đạo và chớp thời cơ. Cho dù các thế lực thù địch vẫn luôn tìm cách xuyên tạc, hạ thấp giá trị của sự kiện lịch sử này, nhưng những gì mà Cách mạng Tháng Tám mang lại cho dân tộc và cho thời đại đã được thực tiễn lịch sử chứng minh một cách hùng hồn. Giá trị và những bài học kinh nghiệm của nó vẫn trường tồn, tiếp tục soi sáng con đường của chúng ta hôm nay và mai sau, là nguồn động lực to lớn để toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta vững bước trên con đường xây dựng một nước Việt Nam phồn vinh, hạnh phúc.